مجموعه 9 جلدی بنمایههای فلسفه دین، پرداختی تفصیلی و تحلیلی به موضوعات مرتبط با فلسفه دین است که از سوی دانشگاه کمبریج منتشر شده است. این مجموعه به سرپرستی دکتر سید حسن حسینی و جمعی از مترجمان، ترجمه و از سوی انتشارات سروش در سال 1403 منتشر شده است. مترجمان این مجموعه: زهرا زرگر، نیما نریمانی، ابراهیم مقصودی، صبا فریدونی، طه عبداللهی، جواد درویش، مسعود طوسی.
عناوین کتابها: معرفت شناسی دینی، صفات الهی، خدا و زمان، خدا و انگیزش عاطفی، قلمروزدایی علم و دین، برهان طراحی، خدا و امور مجرد، اختفای الهی، برهانهای کیهانشناختی.
گفتنی است 20 مجلد دیگر از مجموعه فلسفه دین المنت دانشگاه کمبریج به سرویراستاری دکتر سید حسن حسینی در حال ترجمه و انتشار است.
مسئله ارادۀ آزاد یکی از مسائل دشوار فلسفی است، که بسیاری از رشتهها مانند عصبشناسی، روانشناسی، فلسفه تحلیلی، الهیات و دیگر زمینهها را درگیر خود کرده است. اراده آزاد انسان با برخی کاوشهای فلسفی و یا علمی سازگار نیست، اما از طرفی نمیتوانیم آن را از زیست عقلانی و عملی خود جدا کنیم. فهم وجدانی ما از ارادهی آزاد، منجر به چالشی اساسی با مدعایی برخاسته از فضای فلسفی یا علمی شده است که هدف این کتاب تبیین این چالشها است. در این کتاب به چالشهای پیش روی ارادهی آزاد در بستر علمی و فلسفی که به خصوص در فضای معاصر مطرح میشوند، پرداخته شده است.
این کتاب از سوی نویسندگان، روزبه زارع، نیما نریمانی، نیلوفر شاهین نیا، جمال کدخداپور و زیر نظر دکتر سید حسن حسینی در سال 1401 از سوی انتشارات پارسیک منتشر شده است.
تردیدی نیست که تکامل داروینی و نظریه انتخاب طبیعی داروین از مرز یک نظریه نوین زیستشناسی فراتر رفته و دیدگاههای فلسفی، کلامی، و دینی فراوانی را به همراه خود برانگیخته است. دراین میان، متالهان و ملحدان بیش از بقیه درباره این نظریه و مفروضات و تبعات آن سخن گفتهاند. در حالی که آتئیستها در دو قرن اخیر بیشترین بهرهبرداری را از نظریه تکامل داروینی داشتهاند، متالهان و خداباوران نیز در همسو کردن فرآیند تکامل زیستی با خداباوری، استدلالهای متنوعی مطرح کردهاند. بیشتر مقالات این مجموعه از نویسندگان نام آوری است که در زمینه تکامل داروینی و نسبت آن با الهیات یا الحاد آثار متعددی نگاشتهاند. از جمله: جان هات، مایکل بیهی، دنیل دنت، مایکل روس، مایکل استنمارک، ولیام لین کریگ، جان هیک، ویلیام دمبسکی، و رابین کالینز.
این کتاب به سرپرستی دکتر سید حسن حسینی و ترجمه محمد صادق میرزایی، مهدی باقری، نرگس فتحعلیان، و روزبه زارع از سوی انتشارات امیرکبیر در سال 1398 به چاپ رسیده است.
بهداشت روانی از دیدگاه اسلام
مولف در ابتدای مقدمه این کتاب گفته است: این کتاب حاصل دغدغۀ اینجانب در زمینۀ تدوین نظام روانشناسی اسلامی و نتیجۀ پژوهش در این حوزه در حدود ۲۰ سال پیش است. در آن مقطع، تردیدها و شکاکیتهای نظری امروزی دربارۀ علم دینی، علم بومی، یا علم اسلامی مطرح نبود. راقم این سطور نیز در چنان فضایی به موضوع روانشناسی اسلامی و بهداشت روانی از دیدگاه اسلام توجه داشته و تلاش کردهاست با جستوجو در مفاهیم قرآنی و دینی، راه را برای تبیین مفاهیم روانشناختی از دیدگاه اسلامی هموار کند. مؤلف از برخی انتقادها و اشکالهای وارد بر این حوزه آگاهاست و در طول این سالها، هم دغدغههای مؤلف و هم ادبیات رایج در این حوزه تغییر کردهاست، اما با وجود این مسائل، در این سالها پژوهش قابل ذکری در این حوزه که با کتاب همراستا باشد ندیدم.
این کتاب توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی در سال 1396 به چاپ رسیده است.
فلسفه دین غرب و کلام جدید در قرن بیستم، گرایش بیسابقهای را به مباحث موسوم به پلورالیزم دینی (تکثرگرایی دینی) نشان داده است. پلورالیزم دینی به تدریج به عنوان یکی از نظریههای مهم و رایج در فلسفه غرب ظهور کرد و نتیجه آن رشد مبانی فلسفیای شد که بتواند اصول این دیدگاهها را تغذیه و بارور کند. کتاب حاضر، به پژوهش بر دو محور پلورالیزم دینی مطرحشده در غرب، و تلقی اسلام از وحدت و کثرت ادیان پرداخته است. بخشی از کتاب به بررسی و تبیین و نقد دیدگاه غرب درباره پلورالیزم دینی اختصاصیافته است که غالباً با همین عنوان پلورالیزم دینی مطرح میشود. قسمت دیگر کتاب که به تلقی اسلام از وحدت حقیقی دین اختصاص یافته است. در بخش مربوط پلورالیزم دینی نیز سعی شده است پس از تبیین نظریه، نقد کاملی از اصول و نتایج و استلزامات آن نظریه عنوان شود.
این کتاب توسط انتشارات مهر نیوشا در سال 1393 به چاپ رسیده است.
مطالعات رسانه (4 جلد)
این مجموعه در 4 جد با عناوین “فلسفه رسانه”، “جامعهشناسی رسانه”، “دین و رسانه”، و “تاریخ و رسانه”، تدوین شده است. اهمیت مطالعات رسانه، معطوف به حوزه تولید در کشور، ضرورت بازخوانی تجربههای موفق رسانهای، استلزامات رسانههای مدرن، ضرورت ارائه دیدگاههایی مبتنی بر اقتضائات بومی، خلا این مطالعات در کشور و مواردی از این دست، از اهداف نگارش این مجموعه 4 جلدی است. بخشی از آنچه در این مجلدات آمده است برگرفته از مسائل و تجربههای رفتاری حوزه تولید رسانهای است و بر این اساس، سعی شده است در انتخاب نویسندگان، بیشتر از افرادی استفاده شود که علاوه بر اشراف علمی و تسلط پژوهشی، از تجربه رسانهای نیز برخوردار باشند.
این کتاب به سرپرستی و نویسندگی دکتر سید حسن حسینی و جمعی از مولفان (از جمله دکتر ویدا همراز، دکتر حسن بشیر، و دکتر محمد مهدی لبیبی) توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سال 1392 منتشر شده است.
آنتونی فلو فیلسوف مشهور بریتانیایی است که بیش از نیمقرن در دفاع از الحاد و انکار خدا فعالیت کرد و مباحثههای فلسفی گستردهای را سبب شد. وی در ۲۰۰۴ اعلام کرد نظرش تغییر یافته و به خدا اعتقاد دارد. فلو، هم در آخرین کتابش «خدا هست» و هم در سایر نوشتهها و مصاحبههایش، بر این مطلب تأکید میکند که روش علمیاش همواره «پیروی از دلیل هر جا که رود» بوده است. ترجمه کتاب «خدا هست»، با عنوان فرعی چگونه معروفترین خداناباور جهان تغییر عقیده داد، بهتنهایی ارزشمند و خواندنی است، اما برای آشنایی علاقهمندان به این مباحث، در قسمت اول کتاب حاضر، با عنوان «خدا نیست»، شرحی از دورۀ اول حیات فکری آنتونی فلو ارائه شده است. هم ازاینرو که میزان قوت و ضعف استدلالها و نظرات این دوره از زندگی فلسفی فلو تبیین شود، و هم برای اینکه مشخص شود تغییر عقیده فلو از خداناباوری به خداباوری چگونه بر پایه ابطال ادلّه دوره اول شکل گرفته است. قسمت دوم کتاب با عنوان خدا هست نیز ترجمه کامل کتاب «خدا هست» آنتونی فلو است.
این کتاب از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سال 1390 منتشر شده است.
کتاب زیبایی شناسی و فلسفه رسانه، ب سرپرستی دکتر سیدحسن حسینی در ۶۴۴ صفحه به عنوان اولین منبع فارسی در زمینه فلسفه رسانه در ایران است، و متشکل از ترجمه مقالاتی مهم در این حوزه مطالعاتی است. همان گونه که از نام کتاب پیداست، مقالات گردآوریشده در کتاب حول مباحث زیباییشناسی رسانه و فلسفه رسانه شکل گرفته است. نویسنده در پیشگفتار کتاب چنین گفته است: «انگیزه غیرمستقیم تدوین این کتاب به چالش اصلی مطالعات فلسفی در ایران معاصر بازمیگردد که چگونه میتوان و یا باید مطالعات فلسفی را در استخدام علوم کاربردی قرار داد. ولی انگیزه مستقیم و آشکارتر تدوین این اثر، به راهاندازی رشتههای جدید مطالعات فلسفی در علوم رسانهای و ارتباطات مدرن در کشور باز میگردد. تنها مقاله تألیفی این مجموعه، به قلم دکتر سید حسن حسینی است که با عنوان «فلسفه رسانه چیست؟» در فصل اول کتاب قرار دارد.
این کتاب از سوی انتشارات مهر نیوشا در سال 1388 منتشر شده است.
معرفت جاودان (3 جلد)
مجموعه 3 جلدی معرفت جاودان، زندگی نامه و فهرست آثار سید حسین نصر (استاد اسلام شناسی دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا) است. این کتاب مجموعهای سهجلدی است که به اهتمام و سرویراستاری دکتر سید حسن حسینی حاوی همه مقالات فارسی دکتر نصر است. عناوین فصل ها بدین شرح است: جلد اول، مطالعات اسلامی و ادیان تطبیقی، تصوف، عرفان و هنر سنتی، فلسفهی اسلامی و مباحث فلسفی، مباحث علمی و تاریخ علوم، بزرگان تفکر اسلامی، و ایران و فرهنگ آن. جلد دوم، بررسی زندگی دانشمندان معاصر، سنت، تجدد و بحران دنیای معاصر، فلسفه، تصوف و هنر، مباحث علمی و تاریخ علوم، مقدمه و نقد بر کتب گوناگون، جلد سوم نیز دربردارنده ترجمه زندگینامهی خودنوشت ایشان است.
این مجموعه توسط انتشارات مهر نیوشا در سال سال 1386 منتشر شده است.
در این کتاب سعی شده است نظریه پلورالیزم دینی رایج در غرب از دیدگاه یکی از متفکران مدافع آن در فلسفه دین “جان هیک”، بررسی و ارزیابی شود. نویسنده بر این باور است که میتوان با استفاده از اصول و مبانی تعالیم اسلامی، و برخی مبانی فلسفی اسلامی، به مفهوم جدیدی از “پلورالیزم در دین” نائل شد. در این تفسیر جدید از پلورالیزم، وحدت حقه حقیقی ادیان همسو با تکثر واقعی ادیان ارزیابی می شود. از این رو این دو مقوله، نه تنها یکدیگر را نفی نمی کنند، که مکمل هم نیز هستند. برچنین مبنایی است که در عنوان کتاب، بین دو اصطلاح ” پلورالیزم دینی” و “پلورالیزم در دین” تفاوت گذاشته شده است.
این کتاب از سوی انتشارات سروش در سه نوبت در سالهای 1382، 1392، و 1397 منتشر شده است.
کتب همایش
میزان حکمت
این کتاب مجموعه مقالات همایش ملی میزان حکمت است که به همت دکتر سید حسن حسینی و دکتر قاسم پورحسن گردآوری و در سال 1381 از سوی انتشارات سروش منتشر شده است. این همایش به مناسبت صدمین سالگرد تولد علامه طباطبایی برگزار شده است. هدف این همایش، بررسی گوشههایی از زندگی و شخصیت علامه و آشنایی پژوهشگران داخلی و خارجی با آثار این فیلسوف فقید بوده است. این مجموعه، مقالات منتخب این رویداد به همراه سه گفتگو است. دکتر حسینی مقاله ای با عنوان «بررسی و تبیین مبانی تکثرگرایی دینی با توجه به دیدگاههای علامه طباطبایی» در این همایش ارائه کردند که در بخش مقالات قابل مشاهده است.
حکمت مطهر (3 جلد)
این کتاب مجموعهای سه جلدی از مقالات همایش بینالمللی حکمت مطهر است که از سوی انتشارات دانشگاه صدا و سیما در سال 1386 منتشر شده است. محور اصلی این همایش “آزاداندیشی و احیای تفکر دینی” بوده است. این مجلدات به سرویراستاری دکتر سید حسن حسینی آماده و منتشر شده است.